29 наурыз күні американдық кинотеатрлардың экрандарында көптеген адам Голливудта бұрын-соңды болмаған деп атаған фильм пайда болды. Бұл “Жоспарланбағандар” немесе аударманың басқа нұсқасында “Жоспар бойынша емес” (анг. “Unplanned”) фильмі, оның сюжеті нақты адамның, біздің замандасымыз, Техастың тұрғыны Эбби Джонсонның оқиғасына негізделген.
Бұл фильмнің айналасында ағылшын тіліндегі баспасөзде де, орыс тіліндегі баспасөзде де айтарлықтай талқылаулар басталды. Бұл түсінікті, себебі фильмде көптеген адамдарға ыңғайсыз аборт тақырыбы қозғалған. Әлем тұрғындарының үлкен бөлігіне қатысты тақырып. Қазақстан, өкінішке орай, ерекшелік емес, тіпті керісінше. Статистика бойынша, Қазақстанда әрбір үшінші әйел кем дегенде бір рет жүктілікті тоқтатқан. Ағылшын тілінде сөйлейтін “jonathanfairchild” деген лақап атына ие көрермен фильм туралы былай деп жазады: “…Бұл фильм таңдау еркіндігі бар кез-келген адам үшін жақсы. Оларға осы фильмді көру ыңғайсыз болады, бірақ пайдалы…”(англ. «This movie is good for anyone who is pro-choice. This will be uncomfortable for them to watch but good for them to see»).
Фильм сайтында осы фильм туралы талқылау қозғалған дереккөздерге көптеген сілтемелер табуға болады. Осылайша, бұл сайттың сілтемесінен12 мың аборт, оның ішінде жүктіліктің екінші триместрінде мыңға жуық аборт жасаған, бірақ өзінің 5 жасар қызы қайтыс болғаннан кейін мансабын тоқтатқан доктор Леватиноның куәлігі ұсынылған “Fox News” арнасына шығуға болады. Сол сәтке дейін ол аборт – әр әйелдің жеке ісі деп есептеген. Бірақ қызы қайтыс болғаннан кейін, біраз уақыттан соң жұмысқа қайта оралғанда, ол анасының құрсағынан шыққан бала денесінің қыржиған бөліктеріне алғаш рет дұрыстап қарады. Және бұл сәтте ол былай дейді: “Мен оның керемет таңдау құқығын көрмедім, тамаша дәрігер болғанымның қаншалықты жақсы екендігін көрмедім, оған мәселені шешуге көмектесіп, тіпті 15 минут ішінде тапқан 8 мың долларды да көрмедім, сол сәтте менің көргенім – бұл біреудің ұлы немесе қызы болды, сол кезде мен істің мәні бойынша, бейнелеп айтқанда,бұл науқас маған келіп, былай деді:”Міне саған 8 мың доллар, менің ұлымды немесе қызымды өлтір”. Мен ойланбастан, “Әрине, мен оны ешқандай қиыншылықсыз жасаймын” деп батыл жауап беремін.
Фильмнің пайда болу контекстінде бұл адамның қабылдаған шешімінің куәлігі. Бірақ фильмде басты кейіпкерді ойнаған актриса Эшли Братчердің өзінің де таңғаларлық куәлігі бар екен, ол ата-анасына осындай фильмде түскенін жариялағаннан кейін, оның анасы да 19 жасында, сондай-ақ Эшлиге жүкті бола отырып, аборт жасау үшін клиникаға барғанын білді, бірақ, сіз түсінгендей, ол өз шешімін өзгертті.
Осындай сюжеті бар фильм өмір үшін еместердің назарынан тыс қалмады. Осы себепті, порнографиялық сипаттағы немесе зорлық-зомбылық көріністер мен балағат сөздердің жоқтығына қарамастан, бұл фильмді 16-ға дейінгі балаларға ата-анасының қатысуы немесе рұқсатынсыз көруге тыйым салынды.
Әрине, бұл факт фильм шығарушыларды ренжітті. Gcshelp.org сайты хабарлауынша, фильм режиссерлерінің бірі Чак Концельман былай деді: “Мен 13 жастағы қызымның ата-анасының келісімінсіз аборт жасауға болатын елде тұрамын, бірақ ол осы фильмді көре алмайды”. Айтпақшы, бұл мәселе Қазақстан үшін де өзекті бола жаздады. Жақында ғана 16 жасар қыздарға ата-анасының келісімінсіз аборт жасауға мүмкіндік беретін заң жобасы қарастырылды, бірақ, бақытымызға орай, ол қабылданбады. Сондай-ақ, АҚШ-тағы аборт туралы заңдарына қатысты Концельман былай деді:”Менің ойымша, ұзақ мерзімді перспективада, ұлт ретінде, біз Құдайдың рақымын күте аламыз, немесе біз аборт жасауды қалаймыз. Бірақ біз бір уақытта екі нәрсені жасай алмаймыз”.
Көптеген ата-аналар үшін 16 жасқа дейінгі балаларға фильмді көруге тыйым салу олардың ашық түрде айтылған наразылығын тудырды. Бұл ата-аналарға жауап ретінде Эбби Джонсонның хаты болды, онда ол екі көрініс туралы ашық әңгімелейді, мүмкін тыйым салудың себебі дәл осы көріністерде. Ол ата-аналарды балаларын осы фильмді көруге шақырмайды, бірақ өзінің 12 жасар қызы оны көретіні туралы айтады. Фэйсбуктегі Эббидің жеке парақшасында жарияланған бұл хатқа жауап ретінде оқырмандар 112 түрлі ой қалдырылды, олардың көпшілігінде, балаларының жасына қарамастан, осы фильмді көретіні туралы айтылған, кейбіреулері сценарийдің негізін қалаған Эббидің кітабы бойынша осы оқиғамен таныс екенін де атап өтті.
“Жоспарланбағандар”фильмінің айналасында көптеген өмірлік оқиғалар бар. Ультрадыбыстық зерттеуі бар сахналардың кейбірі сол кезде әйелі жүктіліктің 13 аптасында болған редакторлардың бірінің ұсынысы арқасында болды. Олардың сәбиі, режиссерлер қалжыңдағандай, анасының құрсағында алғашқы рөлін сомдаған алғашқы актер болды. Фильмде болған дәрігерлер мен медбикелер – шын өмірде аборт жасаған дәрігерлер мен медбикелер. Бұл мүмкіндігінше шынайы болуы керек еді. Сондықтан оны христиандық насихаттауда айыптайтын фильмнің тағы бір ерекшелігі пайда болды. Бірақ Глен Бэкке берген сұхбатында айтылғандай, режиссерлердің мақсаты – христиан фильмін түсіру емес, нағыз шынайы фильм түсіру болды.
Отбасы және демография тәуелсіз институтының ғылыми директоры, Ресей Президенті жанындағы бала құқықтары жөніндегі қоғамдық кеңестің отбасын және дәстүрлі құндылықтарды қорғау жөніндегі жұмыс тобының жетекшісі Игорь Белобородов да талқылаудан тыс қалған жоқ. 2 сәуірде «Русская народная линия» ақпараттық-талдау қызметінің сайтында оның «Борьба с абортами выходит на экраны» атты мақаласы жарияланды. Онда былай делінген: “Абортивті лобби үшін үкім ретінде естілетін пролайф-қоғамдастықтың маңызды аргументі бір сұраққа қарама-қарсы екі жауаптан тұрады. Сіз қалай ойлайсыз, аборт индустриясының бұрынғы қызметкерлерінің кейін аборттарға қарсы болып, пролайф-қозғалыс қатарын толықтырғандарының саны неше? Жауап: 500-ден астам адам. Және, бұл тек АҚШ туралы … ал енді, назар аударыңыз (!) абортқа қарсы қозғалыс белсенділерінің ішінде неше адам өз көзқарастарын өзгертіп, аборт саласына қосылды? Жауап: 0 (нөл)”.
Игорь Белобородов АҚШ жаңа фильмді көрсетудің бірінші күні еліміздің 1051 кинотеатрында билеттерді сату қорытындысы бойынша 6,1 млн.доллар жинаған сәтті киножобасымен құттықтайды, бұл көрсеткіш бойынша өз санатында “Құдай өлмеді-2” кинодрамасынан кейін құрметті екінші орынға ие болды. Өйткені, оның пікірінше, бұл киножобаның әлеуметтік әсері: “миллиондаған балалардың өмірі мен ересектердің өмірін құтқару, аборттарға ниеттестікті төмендету, алдағы жылдардағы демографиялық жағдайды жақсарту, аборттардың алдын алу жөніндегі ресурстық орталықтардың әлеуетін нығайту, жағымсыз демографиялық көрсеткіштерді төмендету (ажырасу, суицидтер, әйелдер онкологиясы). Бірақ сонымен қатар, “көп жылдар бойы жыл сайын жасалатын аборттар саны бойынша әлемдік көшбасшыларының бірі болып отырғанына”қарамастан, Ресейде бұл мәселе туралы ойламағандыққа қатысты өз наразылығын білдіруде. Қазақстан, сіз түсінгендей, бұл тұрғыда да артта қалып отырған жоқ.
Ресми түрде бұл фильм орыс тілінде әлі шыққан жоқ, бірақ интернетте орыс тілінде онлайн режимінде көру үшін қарақшылық нұсқаларын табуға болады. Бұл фильм қазақстандық кинотеатрларда премьералар арасында да өз орнын табады деп үміттенеміз.
Суреттер https://www.unplannedfilm.com/сайтынан алынды.
